HÎNDIYA EL-ASHEPY

Bingazi- Libya’da tüm baskı ve saldırılara karşın kadın gazeteciler haberlerini yazmaya devam ediyor. Ülkede ifade özgürlüğünün kısıtlanması en başta sahadaki kadın gazetecileri ve aktivistleri etkiliyor. Gerçeklerin açığa çıkarma ve tüm dünyaya duyurma sorumluluğunu üstlenen kadın gazeteciler bu görevi yapabilmek için büyük bedeller vermek zorunda kalıyor. Üstelik kadınları koruyacak bir düzenleme yok. İnsan Hakları Savunucuları Merkezi’nin 2020 yılında yayınladığı rapora göre, Libya'da 2015-2018 yılları arasında erkek ve kadın gazetecilere yönelik şiddet artarken 83'ten fazla gazeteci ülkeden ayrıldı. Öte yandan Libya, Sınır Tanımayan Gazetecilerin 2022 basın özgürlüğü endeksinde 180 ülke arasında 143’üncü sırada yer alıyor.

Yasalara rağmen gazetecilere saldırılıyor

Ülkede İletişim Yasası 2011 yılında çıktı. Yasada düşünce ve ifade özgürlüğü hakkının temel sivil haklardan biri olduğu belirtilse de durum pratikte değişmedi. Öte yandan anayasada da ifade, yayın ve basın özgürlüğünün temel bir hak olduğu kaydediliyor ama bunun nasıl uygulanacağı konusunda yasal kimi boşluklar var. Özellikle Libya Parlamentosu dijital basına ilişkin suç yasasını çıkardığında insan haklarının temel ilkelerine aykırı olduğu için birçok kişi bunu onaylamadı.

‘Düşünce ve ifade özgürlüğü sınırlı’

Libya'da ifade ve düşünce özgürlüğünün hala eksik ve kısıtlı olduğunu belirten sivil aktivist Şem Bofana, “Çünkü bu prensibi tanımlayan gerçek bir anayasa veya kanun yok. Bu ilke kişilerin, partilerin ve kurumların çıkarlarına ters düştüğü için yok. Özellikle içinde bulunduğumuz süreçte ülkedeki büyük siyasi çatışmalar buna neden oluyor. Sivil toplum kuruluşlarının bu ilkenin aktifleştirilmesindeki rolü önemli ve büyüktür. Ancak ülkede güvenlik ve yasal etkinin olmaması nedeniyle bunu garanti altına alamıyorlar. Gözaltı, saldırı ve güvenlik güçlerinin takibine maruz kalıyorlar” diye belirtti.

‘İnsanlar baskı ve zulme maruz kalıyor’

Libya'da ifade ve düşünce özgürlüğü kültürünün zayıf olduğunu dile getiren gazeteci ve insan hakları aktivisti Fatma El-Şobeki ise, “Özgürce konuşan insanlar, karşı tarafın baskı ve zulmüne uğruyor. Bu yüzden sivilleri bu temel hak konusunda bilinçlendirmek gerekiyor” dedi. Libya'daki basın kuruluşlarının bu hakkı kendilerine göre kullandığını vurgulayan Fatma El-Şobeki, şunları söyledi: “Hükümet basınının kimi konuları net ve özgür bir şekilde tartışması gerekirdi. Ama olmadı. İfade özgürlüğü hakkının Libya’da güçlendirilmesi için kimi adımlar atılmalıdır. Bu hakkı kullanan kişiler de korunmalı. Libya'da ifade özgürlüğünün korkuya neden olduğu gözlemleniyor. Arap ülkelerinin çoğu, siyasi ve güvenlik çatışmalarının ardından yıllarca demokrasiden yoksun kaldı.”