GUFRAN AL-HABIS

Haleb- Esad iktidarı boyunca halklara ve özellikle kadınlara yönelik birçok baskı uygulandı. Esad rejimi 8 Aralık 2024’te yıkıldı. Suriye halkları, bir yandan Esad rejiminin yıkılışını kutlarken, öte yandan cihatçı grup Heyet Tahrir El-Şam’ın (HTŞ) ülkenin geçici yönetimine getirilişini kaygıyla karşıladı.

HTŞ, kadınlar aleyhine aldığı anti-demokratik kararlarla ve Suriye’deki farklı mezheplere yönelik yaşanan saldırılarla gündeme geldi. Suriyeli kadınlar, karar alma süreçlerinde kendilerine ortak olma fırsatı sağlanıp sağlanmayacağı, toplumsal kısıtlamalar ve eski siyasi yapıların bu hayali gerçekleştirmeye engel olup olmayacağını merak ediyor. Suriyeli kadınlar, bugün Suriye'de yaşanan siyasi dönüşümle birlikte siyaset sahnesinde daha etkili rollere sahip olmak istiyorlar.

‘Kadınların gücü görmezden gelindi’

İdlib kentinden 45 yaşındaki Subhia Gharib, sözlerinin başında son 10 yılda Suriye’deki kadınların siyasi rolünün çok sınırlı kaldığını belirterek, “Kadınlar liderlik pozisyonlarında olmalarına rağmen önemli konular üzerinde gerçek bir etkiye sahip değillerdi. Ancak savaş sırasında kadınlar toplumun büyük bir gücü olarak ortaya çıktılar. Kadınlar eğitimden sanat, yardımlaşmadan ailevi sorunlara kadar her alana katkıda bulundular. Ancak bu fedakarlıklara rağmen kadınlar hak ettikleri takdiri göremedi ve katkıları siyasi sahnede tecrübe edilmedi. Kadınların siyasete katılımından bahsederken önlerine çıkan engelleri görmezden gelemeyiz. Bu zorluklar bir boşlukta yaratılmadı, aksine uzun yıllar süren toplumsal ve kültürel ötekileştirmenin bir sonucu olarak birikti. Savaşın ardından bu zorluklar katlanarak arttı ve Suriyeli kadınlar haklar ve vatan için ikili bir mücadeleyle karşı karşıya kaldı” ifadelerinde bulundu.

‘Kadınların siyasal yaşama katılması zorlaştırılıyor’

Suriyeli kadınların başta kültürel ve toplumsal engeller olmak üzere pek çok engelle karşı karşıya olduklarını dile getiren Subhia Gharib, “Kadınların rolünü evle sınırlandıran ve hâlâ toplumumuzda kök salmış olan geleneksel görüş, kadınların siyasi hayata katılımını zorlaştırmaktadır. Rejimin düşmesinden sonra çoğu bölgede zorluklar katlanarak artıyor. Güvenlik ve sosyal koşullar nedeniyle kadınlar fikirlerini ifade edemezken, siyasete katılımları da teşvik edilmiyor. Kadın hareketleri ve toplumsal faaliyetler bile katı denetimlere tabi durumda. Bu da kadınların bu engelleri aşmasını ve etkili liderler olarak ortaya çıkmasını zorlaştırıyor. Tabi HTŞ yönetiminin kadınlara uymayan dayatmaları da var. Bunlardan biri zorunlu başörtü dayatması, kadınların yaşam alanlarının evle sınırlı tutulması, kadınların yeteneklerinin ve statülerinin küçümsenmesi gibi…” sözlerine yer verdi.

‘Engellemelere rağmen kadınlar gücünü ortaya koyuyor’

Suriyeli kadınların şu anda karşılaştığı zorluklara rağmen toplumsal değişim ve dönüşüme katkıda bulunacak etkili bir siyasi rol oynayabilme yeteneklerini kanıtlamaya çalıştığına dikkat çeken Subhia Gharib, sözlerinin devamında şöyle konuştu:

“Suriyeli kadınların gelecekte adil bir siyasi rol üstlenebileceklerine dair büyük umudum var, ancak bunun için gerçek bir siyasi irade ve kadınların güçlendirilmesini destekleyen yasaların etkinleştirilmesi gerekiyor. Kadınların sorunlara katkıda bulunma konusunda olağanüstü bir yeteneği var. Barışa ve uzlaşmaya önem veren, toplumun acılarına karşı özel bir duyarlılığa sahip olan Suriyeli kadınların birçoğu, en temel ihtiyaçlardan yoksun çadırlarda eğitim görüyor. İnsani olmayan koşullarda eğitimlerine devam ederek mezun oluyorlar. Savaşın karanlığında mum ışığında çalışıp, birçok alanda büyük başarılara imza atanlar da var.”

‘Yol zordur ama imkansız değildir’

Tüm zorluklara rağmen Suriyeli kadınlar arasında birçok başarı hikâyesinin olduğunu kaydeden Subhia Gharib, “Bunların bir kısmı başka ülkelere gitti. Kimileri Cenevre'de sivil toplum temsilcisi oldu, kimileri uluslararası ve insani yardım kuruluşunda lider konuma geldi. Bu kadınlar, kadınların sesini ve acılarını uluslararası forumlara taşımak için çalıştılar. Kadınlar, kaynak eksikliğine ve sosyal baskılara rağmen Suriye içinde veya dışında büyük hizmetler sağlıyorlar. Bu anlamıyla her Suriyeli kadına mesajım; koşulların önünüze çıkmasına izin vermeyin. Yol zordur ama imkansız değildir. Kendinize ve etkileme yeteneğinize inanın ve bunu unutmayın. Bugün attığınız her küçük adım, yeni Suriye'nin geleceğini inşa etmede bir yapı taşıdır. Zorluklardan korkmayın, aksine cesur olun. Çünkü ülkemizin sizin sesinize ve katkılarınıza ihtiyacı var” sözlerinin altını çizdi.