RAJA HAMİD RAŞİD

Bağdat- Irak’ta kadınlar Kişisel Statü Kanunu’nun değiştirilmesine karşı mücadelelerini sürdürüyor. Haklarının hiçe sayıldığını belirten kadınlar, değişimle kadın ve çocukların yaşamlarının hiçe sayıldığına dikkat çekiyor.

Irak’ta 188 Sayılı Kişisel Statü Kanunu 1959 yılında kabul edildi. Hukukçular ve anayasa uzmanları tarafından hazırlanan kanun aynı zamanda din ‘alimleri’ tarafından da gözden geçirildi. İslam'ın tek bir hukuka sahip olmadığını belirten yasayı hazırlayanlar, dört Sünni ve iki Şii mezhebinin şeriatlarını ve toplumsal ihtiyaçları gözeterek, kısmen de olsa demokratik normlardan yararlanarak, kadınlara ve çocuklara aile içinde daha fazla hak ve koruma sağlayacak, Irak toplumuna uygun olanı seçti. Oluşturulan yasa, aile statüsünün belirlenmesinde keyfiliği ortadan kaldırırken, Irak’ı tek bir yönetim yasası altında birleştiriyor ve aynı kuralları tüm Müslüman ailelere eşit olarak uyguluyordu.

188’inci Kanun’da, ailevi konularda yargı birliğini sağlamak için tüm evlilikler sivil mahkeme sistemi içinde yapılıyor ve mahkeme dışı evlilikler suç sayılıyordu. Evlilik yaşı 18 olarak belirlenmiş, çok eşliliğe katı koşullar getirilmişti. Çocukların ve kadınların haklarını güvence altına almak için çocukların velayeti, miras ve nafaka ile ilgili maddeler eklenmişti.

‘Kazanılmış haklar hedefte’

Kanunda yapılmak istenen değişiklikle dini referansların yeniden kurumsallaştırılmaya çalışıldığını belirten kadınlar, değişikliğin çoklu krizlere neden olacağı yönünde uyarılarda bulunuyor. Irak Kadınlar Birliği Sekreteri Shamiran Odisho Marukal, kadın haklarının her toplumun sosyal ve politik dokusunun ayrılmaz bir parçası olduğuna işaret ederek, Irak’ta kazanılmış hakların sürekli tehditlerle karşı karşıya olduğunu vurguladı. Birliklerini kadın haklarının ana savunucusu şeklinde tanımlayan Shamiran Odisho Marukal, kadınların Kişisel Statü Kanunu’nu toplumsal dengeyi koruduğu için savunduklarını ülkede milliyet ve mezhep ayrımı yapmadığı için olumlu karşıladığının altını çizdi. 

Yeni krizler ortaya çıkacak

Kanununa özellikle ‘din adamlarının’ karşı çıktığına işaret eden Shamiran Odisho Marukal, ‘din adamlarının’ İslam hukukuna aykırı olduğu ve fetvalara olanak tanımadığı için değişimi istediğine dikkat çekti. Shamiran Odisho Marukal, “Planlanan değişiklik, mezhepsel kimlikleri öne çıkardığı ve ulusal birliği parçaladığı için kadınların ve çocukların haklarına zarar verecektir. Değişikliğin amacı kadının statüsüne zarar vermek ve yeni krizler yaratmaktır. Bu öneri üzerinde çalışan taraflar Şii ve Sünni mezheplere bağlı ve belirli bir düşünce ekolüne bağlı kalmadan tamamen şeriat kurallarına uyuyorlar” dedi.

Değişikliklerin onaylanması halinde hukukun işleyişinin de sekteye uğrayacağı uyarısında bulunan Shamiran Odisho Marukal, “Ayrışmayı pekiştirmek yerine birleştiren ve koruyan yasalara ihtiyacımız var. Değişiklikle ilgili bugün Temsilciler Meclisi'nde yaşananlar maalesef üzücü. Dar siyasi anlaşmalara, aile ilişkileri ve kadın haklarına ilişkin pazarlıklara karşıyız” şeklinde konuştu.

‘Değişiklikler kadınların ve çocukların yararına olması gerekiyor’

Halen yürürlükte olan yasanın kadınlar tarafından nasıl korunacağına ilişkin ise Shamiran Odisho Marukal, şunları söyledi:

“Irak içinde ve dışında hukukun korunmasının gerekliliği konusunda farkındalık yaratmak amacıyla eylemler ve seminerler düzenleyerek, yasanın yürürlükte kalması için var gücümüzle çalışıyoruz. Irak'ın daha önce imzaladığı uluslararası anlaşmalara saygı göstermesini istiyoruz. Kadın haklarının korunması noktasında sivil toplumla ortaklıklar ve ittifaklar geliştiriyoruz. Eğer kanunda gerçekten değişiklik yapılması gerekiyorsa bu değişiklikler kadınların ve çocuğun yararına olması gerekiyor.”

Shamiran Odisho Marukal, son olarak kadınlara da seslenerek bu alanda herkesi ses çıkarmaya çağırdı. Kadınları koruyan, siyasi, sosyal ve hatta kültürel haklarını tanıyan kanun ve anlaşmaların kadınlar tarafından bilinmesini ve sahiplenilmesini isteyen Shamiran Odisho Marukal, aynı zamanda Kişisel Statü Kanunu değişimine karşı başlattıkları kampanyaya da katılım çağrısında bulundu.