İBTİSAM AXFİR

Bingazi – Libya kadınların haklarına ilişkin birçok uluslararası sözleşmede taraf ülkelerden. Ancak hem iç hukuktaki yasalar hem de uluslararası sözleşmelerdeki maddeler uygulanmıyor. Kadınların haklarını hayata geçirmeye yönelik mücadelesinde ise toplum direnç gösteriyor. Ajansımıza konuşan Hukuk Danışmanı ve Libya Liderler Barışı ve Kalkınma Örgütü Başkanı Hind Al-Juraibi , eşitlik kavramının İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Kadınlara Dönük Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşmesi de dahil olmak üzere çeşitli uluslararası anlaşmalar ve sözleşmelerle güvence altına alındığını hatırlattı.

‘Medeni haklara ilişkin çekinceler var’

Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme’nin Libya tarafından da imzalandığını hatırlatan Hind Al-Juraibi, ancak miras, velayet ve evlilik gibi konuları düzenleyen medeni hakları ilişkin ülkenin çekincelerinin olduğunu anlattı. Hind Al-Juraibi, kadınların yasalardaki haklarının uygulanmasına karşı toplumsal bir direnç olduğunu belirterek, şunları ifade etti:

“Geçmiş dönemde bu konuda büyük sorunlar yaşandı. Toplum boşanan bir kadına özgürlük verilmesine izin vermiyor. 2010 tarihli 12 sayılı kanun, 1984 tarihli Kişisel Durum Kanunu ve 2015 tarihli 14 sayılı değişikliklerle ülkedeki kadınların çalışma hakkını güvence altına aldı. Ancak eril zihniyetin büyük itirazları var, vesayet ve vesayetin sadece erkeklere ait olduğuna, kadınların devlet başkanı olamayacağına, hatta yargıda dahi görev alamayacağına inan bir toplum var.”

‘Kadınlar değişim için direniyor’

Libya'nın eşitlikle ilgili birçok uluslararası sözleşmesi olduğunu ancak bunların uygulanmasının önündeki engelin kadınların bu hak çağrısını anlamayan toplumsal bariyerler olduğunu anlatan Hind Al-Juraibi, “Libya'da kadınlar meşru haklarını talep etseler de yanlış anlaşılıyorlar. Kadınlar adaleti sağlama, hak ve özgürlüklerini elde etmek için mücadele yürütüyor. Kadınlar değişim arayışında ve bunun için direniyor. Ülkedeki erk zihniyet ise kadının özgürleşmesini istemiyor ve bunun önünde de engeller oluşturmaya çalışıyor” şeklinde konuştu.

‘Eşitlik’ sokaklara yanlış yansıyor

Libya eşitliğin anlamının sokaklara yanlış yansıdığına işaret eden Hind Al-Juraibi, şunları aktardı: “Örneğin bir kadın tutuklanırsa ona şiddet uygulanıyor ve hakkı çiğneniyor. Kadınlar erkeklerle eşit haklara sahip olmak istiyor. Toplum kadınları belli bir kalıp içinde görmeyi tercih ediyor. Örneğin kadınların sadece eğitim alanında çalışmasının doğru tercih olduğuna inanılıyor. Kadınlar çeşitli iş kollarında yer almalı. Bunun yanı sıra örneğin kadınların araç kullanması da toplum tarafından yadırganıyor. Ancak kadınlar tüm bu yaklaşımlara rağmen kendi gelişimini sürdürmeye devam ediyor.”

‘Yasalar etkin uygulanmalı’

Libya yasalarının kadınlara haklar tanıdığını ancak bu yasaların etkin uygulanması gerektiğinin altını çizen Hind Al-Juraibi, “Kadınlar haklarını elde edemedikleri zaman kendisini zayıf ve kırılgan hissedebiliyor. Çocuklarını istedikleri gibi yetiştiremiyor. Kız çocuklarına yönelik ayrımcılık ta ortaya çıkıyor. Toplumsal bir bilinçlenme yaşanmadığı için toplumda erkek ve kız çocuklar iyi yetiştirilemiyor. Genel olarak toplumsal bakış açısının değişmesi gerekiyor. Öte yandan kadınlar savaşlar nedeniyle yerinden ediliyor, ekonomik krize karşı direniyor, her türlü koşulda imkansızı başarıyor. Kadınlar güçlü ve buna saygı duyulmalı” dedi.

‘Kadınlar karar alma pozisyonlarında yer almalı’

Kişisel gelişim eğitmeni Mona Bou Oraiqib Al-Awami ise, karar alma pozisyonlarında kadınların yer alması gerektiğini belirterek, “Çünkü kadınlar daha yetenekli ve adaletlidir. Ancak kadınlar yaşamın birçok alanında engelleniyor. Kadınlar karar alma pozisyonlarında yer almak istiyor, geleceğe dair iyi çocuklar yetiştirmek istiyor ve buna ulaşmak içinde çalışıyorlar” diye konuştu.