HANAN HARET

Fas- Son günlerde Fas’ın birçok kentinde “Z Kuşağı 212” grubunun çağrısıyla gerçekleşen gençlik buluşmalarına polis saldırdı. Fas İnsan Hakları Derneği’ne göre, gösteriler 100’den fazla gözaltı ve bazı yaralanmalarla sonuçlandı; gözaltına alınanlar arasında kadın aktivistler de vardı.

Genç protestocular hizmetlerin geliştirilmesi ve eşitsizliklerin azaltılmasını isterken, başta Rabat’ta olmak üzere geniş çaplı gözaltılarla karşılaştılar. Bu durum, gösteri özgürlüğünün korunması ve kapsamlı ulusal bir diyalog açılması yönünde siyasi ve insan hakları çevrelerinden çağrılara yol açtı.

Dernek, yalnızca Rabat’ta 70’ten fazla kişinin gözaltına alındığını, bir kısmının daha sonra serbest bırakıldığını belirtti. Kazablanka, Tanca, Meknes ve Marakeş’te de benzer müdahaleler kaydedildi. Ancak Fas İçişleri Bakanlığı gözaltıların sayısı veya kimlikleri hakkında resmi bir açıklama yapmadı.

Kadınlar ve gençler üzerinde özel etkiler

Bu hareket, son dönemde Fas’ta gerçekleşen dağınık sosyal protestoların bir parçası olarak ortaya çıktı. Protestolar kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve sosyal eşitsizliklerin azaltılmasına odaklanıyor. Bu sorunlar özellikle kadınları ve gençleri etkiliyor. Sağlık ve eğitim hizmetlerine sınırlı erişim, özellikle köylerde ve yoksul mahallelerde yaşayan kadınların sağlık hizmeti almasını, eğitimlerini sürdürmesini ve uygun iş imkanlarına ulaşmasını zorlaştırıyor.

Yaşananlara tepki gösterildi

Birleşik Sosyalist Parti ve Demokratik Sol Federasyonu gibi muhalefet partileri güvenlikçi yaklaşım konusunda kaygılarını dile getirdi ve gençlerin taleplerinin meşru olduğunu vurguladı. Fas İnsan Hakları Örgütü, gözaltına alınanların derhal serbest bırakılmasını istedi ve barışçıl gösteri hakkının anayasal ve uluslararası belgelerle güvence altına alındığını belirtti. Kadın Hakları Dernekleri Federasyonu, gözaltıları temel hak ve özgürlüklerin ihlali olarak değerlendirerek tam dayanışma mesajı verdi. Tüm tutukluların serbest bırakılmasını, gösteri ve ifade özgürlüğünün güvence altına alınmasını ve gençleri dinlemek için “ciddi ve kapsamlı bir ulusal diyalog” başlatılmasını istedi. Federasyon ayrıca gençlerin taleplerinin kadınların mücadelesiyle de bağlantılı olduğunu, özellikle eğitim, sağlık ve iş alanlarında “çifte baskı” yaşayan genç kadınların durumunu vurguladı.

Dijital örgütlenme

Sadece birkaç gün önce ortaya çıkan bu grup, dijital platformlara dayanarak eylemlerini örgütledi. Haritalar üzerinden buluşma yerleri ve saatlerini paylaştılar. Grup üyeleri şiddeti reddettiklerini, hiçbir siyasi partiye bağlı olmadıklarını ve amaçlarının yurttaşlık değerleri çerçevesinde sağlık, eğitim ve yolsuzlukla mücadele konularında tartışma alanı yaratmak olduğunu ifade etti.

Hukuki tartışma

Fas Anayasası barışçıl gösteri hakkını güvence altına alsa da, Toplantılar Yasası yetkililere “kamu düzenini tehdit ettiği” gerekçesiyle gösterileri yasaklama veya kısıtlama yetkisi veriyor. Bu da toplumsal hareketlerin yükseldiği dönemde bu yetkilerin sınırları hakkında yeniden tartışma yaratıyor.

Daha geniş bağlam

Gözlemcilere göre, Fas’taki “Z Kuşağı” hareketi, bölgede gençlerin alternatif ifade ve katılım alanları aradığı daha geniş bir dalganın parçası. Ekonomik ve sosyal zorlukların özellikle kadınları ve gençleri derinden etkilediği bir dönemde bu yeni kuşak sesini yükseltmeye çalışıyor.