RAFIF ESLEEM

Gazze- Filistin'de bir araya gelen 9 araştırmacı kadın, tasavvuf, fıkıh, tarih, coğrafya, felsefe gibi farklı birçok alanda yazılan eski el yazılarını düzenleyerek, yeniden kazandırmayı amaçladıkları bir proje geliştirdi. Farklı kültür ve medeniyetlere ait bu el yazmalarının Ortadoğu coğrafyasının tarihine de ışık tutacağı ifade ediliyor.

Uzun yıllardır el yazması ve belge toplayan Eyes on Heritage direktörü ve proje danışmanı Haneen Al-Amsi, el yazmalarının bir kısmının ünlü kişiler ve ailelerden temin ederken bazılarını ise eski evlerin çatı katlarında bulduğunu yine bazılarını kütüphanelerden temin ettiğini belirtti. El yazmalarının içeriklerine ilişkin konuşan Haneen Al-Amsi, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Geç Osmanlı dönemi alimlerinin onlarca el yazması var, kimse onları görmedi, felsefe, eğitim, okuma, eleştiri, tarih, coğrafya, edebiyat, cennet, tasavvuf, din, fıkıh, tercüme gibi alanlardaki değerli bilgiler dahil.”

2019 yılında Gazze'deki Fen Bilimleri Fakültesi'nin yardımıyla Vakıflar ve Diyanet İşleri El Yazmaları ve Eski Eserler Daire Başkanlığı’nın El Yazmaları ve Arkeoloji Ofisi tarafından buna benzer bir projeye dahil olduğunu belirten Haneen Al-Amsi, yaptıkları çalışmayı dijital ortama taşıdıklarını böylece çok sayıda kişiye ulaştıklarını fakat yeterli ekipmanın olmamasının bir engel olduğunu ifade etti.

‘Belgelerin geçmişi binlerce yıla dayanıyor’

Araştırmacı Raneem Shaaban, el yazmalarını toplama, temizleme ve düzenleme çalışması yürütüyor. Raneem Shaaban, çalışmaya başlamadan önce ellerini yıkadığını çünkü en ufak bir hatanın belgeye zarar verebileceğini belirterek, “O belgelerin geçmişi binlerce yıl öncesine dayanıyor, bu yüzden belgelere ekstra bir özenle yaklaşıyoruz. Yaptığımız çalışmaya gelince, kurgu dört seviyede yapılıyor, kitap bize ulaştığında kontrol edip sayfalara numaralar koyuyoruz. Metinde eksik sayfalar varsa kuru temizleme yapılıyor. Alkolle temizliyoruz. Karbon veya demir ise ince bir süngerle kuruluyoruz. İyice temizliyoruz. Daha sonra kitap veya belge hakkında yazar adı, konu, basım yılı veya yazıldığı dönem gibi raporların ve özel bilgiler yazılıyor. Ardından arşiv sürecinden geçerek asitsiz kutulara, son olarak da demir dolaplara konuyor.”

Arşivleme çalışması yürüten araştırmacı Duaa Duwaima, tüm belge ve el yazmalarının tek tek fotoğraflarını çekerek özel bir şekilde UNISCO tarafından kullanılan ve özellikle Gazze'de bu türdeki ilk çalışma olan dijital arşiv Eyes on Heritage'a ait arşivlemeyi gerçekleştiriyor. Belgeler dijital ortamdan tüm dünyaya sunuluyor.