BAHARİN LEHİB

Kabil – Taliban, 15 Ağustos 2021 tarihinde Afganistan yönetimini ele geçirdi. Taliban’ın Afganistan’ı ele geçirmesi, ülke içinde ve dışında büyük bir belirsizlik yarattı. Eski Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani’nin ülkeden kaçışı, halk arasında büyük bir hayal kırıklığı ve öfkeye yol açtı. Eşref Gani, Taliban Kabil'e girmeden önce birçok akrabasıyla birlikte yüklü miktarda parayı da yanına alarak kaçtı. Kabil Havalimanı, Taliban’ın ilerleyişi sırasında 15 gün boyunca kaosun merkezi haline geldi. Günlerce hava alanında izdiham yaşandı. 5 Afganistanlı yurttaş uçaktan düşme sonucu, aralarında çocukların da olduğu birçok yurttaş da izdihamda ezilerek yaşamını yitirdi. Hava alanında başlayan kaos bugün ülkenin her kentine baskı, işkence, katletme ve yasaklarla yansıyor.

Taliban, uluslararası topluma daha ılımlı bir yönetim sunacaklarına dair söz vermişti, ancak son üç yılda yaşananlar, bu vaatlerin yerini ağır insan hakları ihlallerine bıraktığını gösteriyor. Özellikle kadınlar ve kız çocukları için hayat, Taliban yönetimi altında her geçen gün daha da zorlaşıyor. Afganistan’da kadın haklarına yönelik kısıtlamalar büyük ölçüde artarken, kadınların eğitim hakları ellerinden alındı, iş yerlerinden uzaklaştırıldılar ve kamu alanlarında varlık göstermeleri neredeyse imkânsız hale getirildi. Ayrıca, şeriat kurallarına uygun giyinmeyen kadınlar ağır cezalarla karşı karşıya bırakıldılar. Taliban iktidara geldiğinden beri adaletin sesini kadın karşıtı fikirleriyle bastırmaya çalışıyor.

2,5 milyon Afganistanlı kız çocuğu eğitimden uzaklaştırıldı

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) göre, 2,5 milyon Afganistanlı kız çocuğu son üç yıldır eğitim hakkına sahip değil. Uluslararası basın, Taliban hapishanelerindeki kadınların peçe takmadıkları için tecavüz ve cinsel saldırıya maruz bırakıldıkları, Taliban tarafından genç kadınların zorla evlendirildiği, katliam ve tecavüz vakalarının arttığını yazdı.

“Çalışan Gazeteciler” oluşumu da raporunda şunlara yer verdi: “Son 3 yılda 309 gazeteci ve medya çalışanı tutuklandı. 2014 yılının ilk 5 ayında medya camiasına yönelik 117 şiddet vakası kaydedildi. 2022 ve 2023 yıllarında 295 gazeteci şiddete maruz kaldı. Medyada çalışan kadınların yüzde 95'i işini kaybetti. Bu da daha önce bin 800 kadın gazetecinin aktif olduğu anlamına geliyor. Şu anda 50 kadın kısıtlamalar altında çalışıyor. Başvurular üzerinden hazırlanan istatistikler bundan daha fazlasıdır.”

Birçok anti demokratik uygulama hayata geçirildi

Taliban, kadınları evlere kapatmak için birçok kadın düşmanı yasa çıkardı. Başörtü zorunluğu, çalışan kadınların maaşlarının 5 bin Afgan'a düşürülmesi, Afganistan'ın birçok noktasında birlikte yürüyen erkek ve kadınların ‘ahlaksızlık’ yaptıkları gerekçesiyle kırbaçlanması, vergi adı altında halktan rüşvet alma gibi birçok anti-demokratik uygulamayı hayata geçirdiler. 

Son 3 yılda onlarca katliam yapıldı

Son üç yılda Kabil ve ülkenin birçok kentine yönelik camilere, okullara, eğitim kurslarına ve şehir araçlarına intihar saldırıları düzenlendi. Saldırılarda Hazaralar ve Şiiler’e yönelik sistematik katliamlar gerçekleştirildi. Negar, Zainab Abdullahi, Hoora Sedat, Hasna Sedat, Marina Sedat, Halima Amani, Forozan gibi kadınlar ve isimleri medyada açıklanmayan onlarca kişi Taliban tarafından katledildi. Ülkede aile içi şiddet, yoksulluk ve işsizlik arttı. Taliban’ın baskılarının yanı sıra ülkede yaşanan doğal afetlerde halkın yaşamını olumsuz etkiledi.

Taliban'ın son üç yılda Afganistan'da işlediği suçların listesi daha uzun, ancak kadınlar Taliban'la savaşmaktan ve onları ifşa etmekten vazgeçmiyor. ABD'nin başını çektiği bu ülkeler Afganistan'daki durumu gizlemeye çalışırken, Afganistan’ın içinde ve dışında direnişini sürdüren kadınlar, Taliban hükümetini bitirmeye kararlı.