RAJA HAMİD RAŞİD

Irak - 2024 yılı boyunca Iraklı kadınlar, karşılaştıkları büyük zorluklara rağmen çeşitli alanlarda birçok başarıya imza attı. Siyasette, ekonomide, eğitimde ve toplumun inşasına etkili bir şekilde katkıda bulundular. Iraklı kadınlar her ne kadar hâlâ bazı adaletsizliklerle karşı karşıya kalsalar da, direnerek kazanacakları yönünde umutları yüksek.

‘Velayet hakkı için seslerini yükselttiler’

Masarat Medya Geliştirme Vakfı İcra Direktörü Amna Al-Dhahabi, Irak'taki kadınların hakları için yürüdükleri yolda net bir iz bırakmak için çeşitli düzeylerde mücadelesinin devam ettiğini söyleyerek, “Iraklı kadınlar, büyük zorlukların ortasında varlıklarını ve hayatlarının gerçekliğini değiştirmede etkili rol oynuyor. 2024 yılı Iraklı kadınlar, velayet hakları için seslerini yükselttikleri bir yıl oldu. Kadınlar bu yıl yeni yasaların çıkarılması için de çok çabaladı. ‘Kadın yaşamdır’ sloganıyla alanlara çıkan kadınlar, çevrenin ve iklimin korunmasına yönelik kampanyalar yürüttü” şeklinde konuştu.

‘Kadınlar yaşamın birçok alanından dışlandı’

Kadınlara yönelik psikolojik ve fiziksel şiddetin, katliamların, suikastlerin yaşandığını dile getiren Amna Al-Dhahabi, “Binlerce kadın da yerinden edildi ve birçoğu tehditlerle sessiz kalmaya zorlandı. Devlet kadınları korumazken, onları yaşamın birçok alanından da dışladı. Erkek egemen zihniyet, kadınları rolsüz bırakarak bir meta haline getirmeye çalışıyor. 2024 yılı, çeşitli uzmanlık alanlarında öne çıkan çok sayıda kadın oldu. Bu durum Iraklı kadınların, bazı partilerin kendilerine dayatmaya çalıştığı geri kalmışlıkla yüzleşme konusundaki kararlılığını gösteriyor. En büyük çatışma reşit olmayan evliliklere karşı mücadelede oldu. Öte yandan kadınların üniversiteye kadar zorunlu eğitime kavuşması için de taleplerimizi dile getirdik” ifadelerinde bulundu.

Kadınlar ilklere imza attı

Gazeteci ve insan hakları aktivisti Asma Obaid, Iraklı kadınların her zaman güçlü, cesur, başarılı ve ilham verici olduğunu belirterek, “Tıpkı 1940'taki ilk Iraklı avukat olan Sabiha Şeyh Daoud gibi. Irak'ın ve Arap dünyasının ilk kadın avukatı olarak bilinir. Ayrıca, Irak'ta kadın hakları ve eğitimi konusunda öncü çalışmalarda bulunmuştur. Zaha Hadid dünyaca ünlü mimar ve tasarımcıdır. Modern mimarideki yenilikçi tasarımlarıyla tanınır ve birçok uluslararası ödülün sahibidir. Iraklı kadınların başarıları devam ediyor. Raja Hamid Raşid’in Diyalog Gazeteciliği Yarışması'nda birincilik ödülünü ve Manar Al-Zubaidi'nin Qarib Gazetecilik Ödülü'nde birinciliği kazanması oldu. 2024 Paris Olimpiyatları'nda masa tenisinde altın madalya kazanan ilk Irak Paralimpik Şampiyonu olan genç oyuncu Najla Imad, ülkede yaklaşık otuz yıldır elde edilemeyen bir başarılara imza attı” dedi.

İnsan hakları savunucusu Sarah Jassim de 2024 yılı Iraklı kadınların çeşitli alanlarda kayda değer ilerleme kaydettiğini ve başarılarının ulusal ve uluslararası düzeyde vurgulandığını söyledi.

Kadınların elde ettiği kimi başarıları şöyle sıraladı:

“*Irak İş Kadınları Konseyi, iddialı kadınları kendi projelerini oluşturma konusunda desteklemek ve yönlendirmek amacıyla geçen Kasım ayında açıldı.

* Bağdat’ta ‘Ortak Mücadele ile Kadın Kırımına Karşı Öz Savunmanın Sesi Ol’ şiarıyla 3’üncü Irak Kadın Konferansı 25 Temmuz’da düzenlendi.

*Mezuniyet Yaklaşımı Programı başlatıldı ve en savunmasız ailelere sürdürülebilir geçim kaynakları oluşturmak için gerekli araç ve kaynakları sağlamayı amaçlayan Uluslararası Göç Örgütü'ne bağlı bu programdan birçok kadın yararlandı. 26 yaşındaki Ghufran Hassan, Musul'da kadınlara yönelik eğitim hizmetleri ile psikolojik ve sosyal destek sağlayan beden ve sağlık eğitimi merkezi kurdu.

*Geçtiğimiz Mayıs ayında siyasi, ekonomik eksenlerde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasında kadınların rolünün güçlendirilmesini amaçlayan Iraklı Kadınlara Yönelik 2023-2030 Ulusal Strateji açıklandı.”

‘Siyaset alanında geriye gidiş yaşandı’

Görsel sanatçı Kifah Majeed, 2024 yılında Iraklı kadınların siyaset alanındaki rolünde bir düşüş yaşandığına dikkat çekerek, “Kadınların belirgin bir sesi yoktu, partilere bağlıydılar” dedi.

Kifah Majeed, kadınların tarım alanındaki çalışmalarına da dikkat çekerek şöyle dedi: “Tarım alanında hükümetin ihmali vardı. Yolsuzluk yapıldı ve bu da köylülerin tarım işlerinden uzaklaşmasına yol açtı. Bu durum köylü kadınların çalışmalarını, hatta eğitimini büyük ölçüde etkiledi. Komşu ülkelerden gelen sertifikalar yayılınca kadınlar tüm zorluklara meydan okuyarak yeteneklerini kanıtlamaya başladı.”

‘Toplumu yeniden inşa ediyorlar’

Şair ve gazeteci Valentina Hedo da, kadınların birçok alanda olağanüstü başarılara imza attığını söyledi. Valentina Hedo, “Kadınların bilgi ve bilgisayar teknolojisiyle ortaya çıktıkları akademik alana katılımlarını, öne çıkan konumlarını göz ardı etmiyoruz. Bu alanda tarihi başarılara imza atan kadınlar, spor alanında da etkin başarılar elde etmeye devam ediyor. Bu başarılar, Iraklı kadınların 2024 yılı boyunca çeşitli yönlerden elde ettiği mükemmelliği yansıtıyor ve onların toplumu inşa etme ve geliştirmedeki önemli rollerini vurguluyor” dedi.

‘Miras ve velayet konularında adaletsizlik ile karşı karşıyalar’

Irak Medya Ağı Müzesi Müdürü Mina Amir Al-Helu ise, şöyle konuştu: “Kadınların her konuda erkeklerden daha üstün olduğunu görüyorum. Bu üstünlüğe rağmen, kadınlar miras ve velayet meselesinden başlayarak diğer haklara kadar birçok adaletsizlik ile karşı karşıya. Sokakta birçok zorlukla karşılaşıyoruz, örneğin tacize maruz kalıyoruz. Daha önce kadınların dışarı çıkıp gün boyu çalışmaları kısıtlanıyordu, şimdi kadın gazeteciler, muhabirler, fotoğrafçılar, işçiler, mezunlar ve sertifika sahibi olanlar var, ama uzmanlıklarına uygun iş imkanı bulamıyorlar. Kadınlara yönelik şiddete karşı ciddi yasaların olmasını umuyoruz. Kişisel Statü Kanunu’ndaki değişiklik yapılmasına karşı kadın hakları savunucularının mücadeleleri devam ediyor. Kadınlar bu yasa değişikliğinin tamamen kaldırılması gerektiğini, haklarını savunmaya devam edeceklerini belirtiyor.”

Görsel sanatçı Mona Marai, kadınların kültürel rollerini giderek daha fazla kabul ettirmeye başladığını söyledi.

‘Baskılara rağmen kazanımlarını korumayı başardılar’

Şair Semerkant El-Jabri de, 2024 yılında şiir, anlatı, tiyatro ve eleştiri alanlarında kadınların katıldığı yayınların arttığını söyledi. Üniversite öğrencisi İsraa Salman ise, bu yılın genel olarak Irak toplumu ve özelde kadınlar için zor bir yıl olduğuna dikkat çekerek, 1959 tarihli 188 sayılı Kişisel Statü Kanunu'nda yapılmak istenen değişikliği de "saldırı" olarak değerlendirdi.

Üniversite öğrencisi olan İsraa Salman, “İnsan hakları, kadınların uzun yıllardır uğruna mücadele ettiği haklardır. Ancak bu yıl yaşanan zorluklara rağmen kadınlar bu baskılarla yüzleşmeyi, kazanımlarını korumayı ve toplumdaki rollerini güçlendirmeyi başardılar” dedi.