EBÎR MUHAMED

Qamışlo – Kuzey ve Doğu Suriye’de manda yetiştiriciliğinin önemli bir yeri var. Arap Al-Tey aşireti de onlarca yıldır manda yetiştiriciliği ile ün kazanmış aşiretlerden. Kuzey ve Doğu Suriye'nin Qamişlo kentine bağlı Hara Tey'den 35 yaşındaki Besma Hamadî, 20 yıldır inek ve mandalarla ilgileniyor. Cizîr Bölgesi’nde manda yetiştiriciliği ile ünlü olduklarını kaydeden Besma Hamadî, “Yıllardır bu işle ilgileniyoruz. Bizim aşiretimizde hayvancılık nesilden nesile aktarılıyor.  Manda sütü tüm süt sığırları arasında en mükemmel süte sahiptir. Aynı zamanda hastalıklara, kötü koşullara karşı kendini koruyan güçlü bir hayvandır. Manda sütü inek sütünden daha iyidir. Geçimimizi bununla sağlıyoruz" dedi.

Manda sütü ile yapılan kaymak kahvaltının vazgeçilmezi

Arap kadınların manda sütünden yaptığı "Gêmer, Qeymax" adıyla popüler bir sabah kahvaltılığı da var. Bu kaymağın üzerine ayrıca balda ekleniyor. Lezzeti bir yana faydaları da oldukça fazla. Bölgede sabahları bal ile kahvaltı masasına konulan kaymak pek çok kişi tarafından seviliyor. Besma Hamadî, "Sabah saatlerinde mandaları sağıyoruz ve sütü bir leğene koyuyoruz. Daha sonra üst katmanını alıyoruz. Ardından kalıbı oluşturmak için buzlu su döküyoruz. Kalıp haline gelen üst katmana bizler Gêmer diyoruz” ifadelerinde bulundu.

Ekonomik kriz hayvancılığı etkiliyor

Son birkaç yılda Cizîr Bölgesi’ndeki manda sayısında belirgin bir azalma var. Eskiden 100 mandayı besleyen ailelerin artık sadece 50 mandası var. Bu sebeplerden biri doların Suriye lirası karşısında değerinin artması, bu da otomatik olarak petrol fiyatlarının artmasına neden oluyor. Önemli sayılan bir diğer neden ise su seviyesinin azalmasıdır. Çünkü Türk devleti, Cizîr'de mandaların ana sulanma yeri olan Ceqceq nehri de dahil olmak üzere Suriye'nin Kuzey ve Doğu bölgelerinin yıllardır suyunu kesiyor.

Konuyla ilgili olarak Besma Hamadî, "Türk devleti suyumuzu kestiği için hayvanlarımızı besleyemiyoruz. Mandalar susuz kalıyor. Mandalarımız susuz kalmasın diye yaz aylarında onları Rakka bölgesine götürmek zorunda kalıyoruz. Bazı aileler artık manda beslemiyor ve bazıları da çok az sayıda besliyor. Manda yetiştiriciliği hayatımızın büyük bir parçası haline geldi. Mandaları sadece geçim kaynağı olarak görmüyoruz, onlara sahip çıkıyor ve bölgemizden kaybolmalarını istemiyoruz. Her koşulda onları korumaya çalışacağız" ifadelerinde bulundu.