ELİF AKGÜL

İstanbul- 20 Aralık’ta doların 20 TL olmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “kur korumalı vadeli TL mevduatı” programını açıklaması üzerine TL, dolar karşısında, bir hafta içinde 10 TL seviyesine geldi. Sihirli değnek değmişçesine değişen bu durumun aslını, ekonomideki çöküşün sebebini, açıklanan programın amacını siyasetçi ve eski milletvekili Nesrin Nas’a sorduk.

Yeni açıklanan uygulamanın süreci yavaşlatabileceğini söyleyen Nesrin Nas, “Böylesi bir ani karar almalarının sebebinin, bankacılık sistemine yönelik bir hücum olduğu konusunda duyumlar var. Cuma, Cumartesi ve Pazartesi döviz hesaplarından ciddi miktarda çekiliş olmuş. Getirilen bu modeli, belli ki daha önce görüşmüşler” dedi.

“Erdoğan’ın seçim kazanma stratejisinin bir parçası”

Ekonomik hamle ile ilgili olarak “Erdoğan’ın seçim kazanma stratejisinin bir parçası” diyen Nesrin Nas şöyle konuştu:

“Erdoğan’ın ekonomideki sıkıntıları, yoksulluğu, gelir dağılımdaki bozukluğu, kayıplar ve kazançları çok fazla önemsediğini düşünmüyorum. Kendisine yeniden seçim kazandıracak ve kendi liderliğinin gücünü pekiştirecek bir hamle yapma peşinde. Burada da bunu yaptı. Kurun 18,40’lara çıkmasına izin verdiler. ‘Faiz enflasyonun nedenidir’ gibi konuşmalarıyla teşvik ettiler, kurun 18,40’lara kadar çıkmasını seyrettiler. Halk panik halinde bankadaki dövizlerine el konabilir kaygısıyla, hesaplarındaki birikimlerini çekip yastık altına koymaya koşarken, borçlu olan şirketler ‘yüksek kurdan batarız’ diye haykırmaya başladılar. Herkes gözünü ‘Bizi buradan kim kurtarır’ sorusuna çevirdi. Muhalefet erken seçim talebini dile getirdiğinde, Erdoğan tam bu noktada, bu modeli hayata geçirdi.”

Ekonomiden çok siyasi karar

Siyasi bir algı oluşturulduğuna dikkat çeken Nesrin Nas, “Açıklamayla beraber Merkez Bankası’nın iki günde 7 milyar doları kamu bankaları aracılığıyla piyasa vermesi psikolojik olarak kuru geriletebildi. Siyasi olarak da şu algı oluşturuldu: ‘Ne olursa olsun Erdoğan bu işi biliyor. Krizi çözerse o çözer’. Yani bu hamle ekonomiden ziyade siyasi bir karardı” diye konuştu.

Sosyal medya için beli kampanya materyallerinin, videoların önceden hazırlanmış olduğunu, “hatta kur düştü diye halay çekenlerin önceden ayarlandığını” hatırlatan Nesrin Nas, “Her şey için aynı anda düğmeye basıldı” dedi.

“2017’den beri çıkan tüm krizler ev yapımı krizlerdir”

“Kurun yükselmesinin seyredildiğini” yineleyen Nesrin Nas, binlerce kişinin yüksek fiyattan dolar aldığını da sözlerine ekledi. “2017’den beri çıkan tüm krizler ev yapımı krizlerdir” tanımlaması yapan Nesrin Nas, bu krizi de Erdoğan’ın kendi elleriyle yarattığının altını çizdi. “Krizin önemli bir kısmı faiz takıntısı yüzünden çıktı” şeklinde konuşan Nesrin Nas, bugünlere nasıl gelindiğini şöyle anlattı:

“Seçilen birikim modeli, kaynakların ağırlıklı olarak inşaata yönlendirilmesi ve kamu müteahhitlerine yönlendirilmesi, onlara verilen hazine garantileri, kamu özel işbirliği projeleri, geçiş ve hazine garantileri. Hazinenin kendi vatandaşından dolar ve euro borçlanması içeriden yaratılan krizlerdir. Ellerine inanılmaz miktarda kaynak geçti. Ama bunların hepsi ağırlıklı olarak inşaat sektörüne, yollara, köprülere uçağın inmediği havaalanlarına harcandı. Her bir iş 5-10-15 katı daha pahalıya yapıldı çünkü, tüm ihaleler İhale Kanunu’nun dışına çıkılarak yapılan, denetimi yapılmayan ihalelerdi. Keza kamudaki harcamalar da öyle. Bu kaynaklar tüketildi. Türkiye ekonomisinin yapısal sorununu çözecek bir yatırım yapılmadı. Türkiye’deki son teknoloji katma değeri olan yatırım Ford fabrikasıdır. O da 2001’de yapıldı. Ondan sonra herhangi bir yatırım yok. Kamu yatırımlarının hepsi de bir şekilde satıldı, özelleştirildi. Özelleştirilen yatırımların çoğunda işçilere yol verildi, fabrikalar kapatıldı, arsalarının üzerine alışveriş merkezleri ya da konut dikildi. Seçilen birikim modeli bizi buraya getirdi.”

“Halk borçlandırıldı”

AKP iktidarının, dışarıdan kaynak gelmeyince iç talebi büyütme ve kredilerle halkı borçlandırma yoluna gittiğini belirten Nesrin Nas, “Pandemide tüm ülkeler kendi yurttaşlarına doğrudan gelir desteği yaparken biz gene vatandaşa kredi verdik. Turizm kredisi verdik, konut kredisi verdik” dedi. “Borçlu bir kitle yarattığınız zaman, bu borçlu kitleyi de bir şekilde iktidar değişimine karşı hassas hale getiriyorsunuz” diye konuşan Nesrin Nas, şöyle devam etti:

“Bu şekilde, politikaların değişmesi durumunda insanların borçlarını ödeyemeyeceği algısını besliyorsunuz. Bu da sürekli Erdoğan’a seçim kazandırdı. Erdoğan 24 saat seçim düşünen bir lider. Şu aşamada yeni seçmen kazanmayı düşünmüyor ama ‘kararsız’ denen kesimi kazanırsa muhalefetin kazanamayacağı garanti.”

“Krizler Erdoğan’a yarıyor”

Muhalefetin ittifaklarını ilkeler esasına oturtamadığını, toplumla güven ilişkisi kuramadığını belirten Nesrin Nas, bu durumun Erdoğan’ın elini güçlendirdiği konusunda uyardı. “Erdoğan, eskiden kimlikler üzerinden yaptığı kutuplaşmayı bugün ekonomi üzerinden yapıyor” diyen Nesrin Nas,”Erdoğan her krizden liderliğini topluma teyit ettirerek çıkıyor. Krizler Erdoğan için bir fırsat” diyerek yaşananlara dikkat çekti.