HANAN HARITE

Fas- Fas'ın başkenti Rabat'ın doğusundaki Khemisset bölgesinde düşük ücretler ve güvencesiz koşullarda çalıştırılan tarım işçisi kadınlar, sık sık yaşanan trafik kazalarında ise çoğu zaman yollarda hayatını kaybediyor.

29 Mart’ta bindikleri servis aracının kaza yapması sonucu yaşları 25 ila 45 arasında değişen 11 tarım işçisi kadın hayatını kaybetti. Sonraki gün ise Fas'ın güneyindeki Ashtouka’nın Baha bölgesinde kadın işçileri taşıyan bir kamyonun kaza yapması sonucu 26 kadın işçi yaralandı. Gün doğmadan kamyonetlere binen tarım işçisi kadınların yollarda hayatını kaybetmesine yönelik ise önlemler alınmıyor.

Gün doğmadan yollara koyuluyorlar

Gün doğmadan kamyonetlere binen tarım işçisi kadınlar, köyler arasından gidip geliyor. Tanınmamak için ise yüzlerini peçeyle kapatıyorlar. Bu kadınlardan biri de ismini paylaşmak istemeyen Bmanana. Al-Luweiziyah köyünde yaşayan ancak 2018 yılından bu yana Babin Suleiman köyünde çalışan Bmanana, “Tarımda çalışıyorum bu yüzden erken kalkıp güneş doğmadan köye varıyorum ve sebze hasadına başlıyorum” diyor.

Tarım sezonu bitince başka işlerde çalışıyor

Düşük ücret karşılığında domates ve patates hasadı yapan Bmanana, tarım sezonu bitince başka işlerde gelir elde etmek için çalışmaya devam ediyor. Bmanana, yaptığı işleri şöyle anlatıyor:

“Hasat dönemi bitince köye koyun otlatmaya gidiyorum. Tarlalardan yabani otları kaldırıyorum. Ayrıca ev temizliğine gidiyorum. 10 kadın daha benimle tarımda çalışıyor ama tarım sezonunun bitmesiyle bir sonraki sezona kadar bölgeyi terk ediyorlar. Bana gelince köylüler bana köylerinde kalıp bir süre koyun gütme işinde çalışmamı teklif ettiler. Gelecek sezonun başına kadar kalmayı kabul ettim. Çünkü kabul etmezsem gelecek sezona kadar işsiz kalacağım. Bu yüzden yaşamımı güvence altına almak için bu işleri kabul etmek zorundayım.”

‘Boşandığımı öğrenseler daha vicdansız yaklaşıyorlar’

Çalışırken kadın olarak maruz kaldığı ayrımcılıklara değinen Bmanana, “Hele biri boşandığımı öğrense bana karşı daha vicdansız yaklaşıyor. Bizim gibi kadınların çalışmak zorunda olduklarını gördükleri için iş yükünü artırıyorlar. Oğlumun masraflarını babası karşılıyor. Ben de hem annemin hem kendimin masraflarını karşılıyorum” diyor.

‘Sendikaya katılımları arttı’

Fas İşçi Sendikası Ulusal Üniversitesi ve İlerici Faslı Kadınlar Birliği aktivistlerinden Rachida Fathi ise, tarım sektöründeki kadınların zor koşullar altında çalıştığını anlattı. Çalışan kadınların işverenler tarafından kötü muameleye ve sömürüye maruz kaldıklarını aktaran Rachida Fathi, tarım işçisi kadınların yaşadığı sorunları şöyle aktardı:

"İş akdi olmadığı için sosyal güvenceleri de yok. Ekonomik sömürünün yanı sıra kadınlar cinsel taciz ve çeşitli şiddet biçimlerine maruz kalıyor. İşçiler gelişigüzel ve güvensiz ulaşım araçlarıyla köyler arasında taşınıyor ve hayatları tehlikeye atılıyor”

Önceki yıllara kıyasla kadın işçilerin sendikaya katılımının arttığına vurgu yapan Rachida Fathi, “Kadınlar hakları için sendika ile çalışmalarını ortaklaştırıyor. Tarım işlerinde koşulların iyileştirilmesi için kamuoyunun oluşturulması gerekiyor” dedi.