YARA AHMEDÎ

Urmiye– Ortadoğu coğrafyasının en büyük gölü olan Urmiye Gölü’nde 2000’li yılların başından bu yana sular çekiliyor. Kuruma tehlikesiyle yüz yüze olan ve neredeyse yüzde 95’i kuruyan göl Kürdistan'ın Rojhilat bölgesinde ve İran'ın kuzeybatısında yer alıyor.

Urmiye Gölü’nün çevresi bölgede yaşayanların ekonomisini de belirliyor. İnsanlar bölgede tarımla geçimlerini sağlıyor. Ancak insanların doğadaki dizginsiz yaşamı kaynakların da tükenmesine neden oluyor. Urmiye Gölü’den de kriz çanları çalarken artık burada insanların aynı refah içinde yaşadıklarından söz etmek de imkânsız.   

İnsanlar en büyük etken

Araştırmalara göre kuraklık, Urmiye Gölü'nün havzasında yalnızca yüzde 5'lik bir azalmaya neden olmuş. Bu insanların, gölün kurumasında en büyük etken olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda İran’da inşa edilen "Şehit Kalantari Köprüsü"de bu kuraklığın sebeplerinden biri. Detaylı hesaplamalar yapılmadan köprü göldeki su akışını tamamen etkiliyor ve buharlaşma oranını arttırdığı için su kaybına neden oluyor. 

Verimden söz etmek imkânsız

Urmiye Gölü çevresinde geniş ovaların ve verimli toprakların bulunması, bu bölgeyi gıda üretimi ve hayvancılık açısından en önemli alanlardan biri haline getiriyor. Ama artık bu verimden söz etmek imkânsız. İran Ulusal İstatistik Merkezi'nin verilerine göre Urmiye Gölü'nün havzasında 42 şehir ve 520 köy bulunuyor. İran'ın toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 9,2'si Urmiye Gölü çevresinde yaşıyor ve bu bölge nüfusunun yüzde 70'inin mesleği doğrudan ve dolaylı olarak tarıma bağlı. Göldeki kuraklık tarımı ve dolayısıyla geçim kaynaklarını da etkiliyor. Özellikle son 30 yılda insanlar ciddi anlamda yoksunluk yaşayabilir.

Çoklu kriz yaşanacak

Jeolog Süheyla Kerimi, bölgede yer altı suyunun aşırı kullanımıyla yerin dengesinin bozulduğuna dikkat çekerek bunun da göl çevresindeki toprakların çökmesine neden olduğunu dile getirdi. Süheyla Kerimi, gölün kurumasının sadece kuraklık değil aynı zamanda havadaki tuz ve zehirli metallerin varlığı anlamına da geldiğini ifade ederek insan sağlığının doğrudan etkileyen faktörlerin yaşanacağını söyledi ve “Urmiye Gölü'ndeki kuraklığın etkileri tarım ürünlerinin kaybı, köylülerin hayvanlarının ölmesi, kanser gibi hastalıkların artması, köylerin boşaltılması, halkın kentlere göç etmesi ve sosyal anomaliler şeklinde kendini göstermektedir. Bu bölgenin tarım sektörünün zarar görmesi tüm İran ülkesinin ekonomisinin yanı sıra komşu ülkelerin ekonomisini de etkileyecek ve bölgede sosyal ekonomik krize yol açacaktır” şeklinde konuştu.