ROJ HOZAN

Qamişlo - Suriye'de medeniyetin zenginliğini, ortak yaşamı ve kültürlerin bir arada yaşadığını gösteren birçok tarihi yer bulunuyor. Her ne kadar zaman geçse de eski insanların ardından bıraktığı izler tarihin farklı yönleri ortaya çıkıyor. Suriye savaşıyla birlikte tarih talan edildi, çalındı veya satıldı. Ayrıca savaş nedeniyle birçok tarihi yer korumasız kaldı ve bu durum medeniyete el uzatılmasına neden oldu.

22 yaşındaki Cûmana Xelil, Kuzey ve Doğu Suriye’nin Qamişlo kentinde yaşıyor. Fırat Üniversitesi öğrencisi olan Cûmana Xelil, ekonomi bölümünü okuyor ve 4’üncü sınıf öğrencisi. Çocukluğundan beri tarihi yerlere meraklı olan bu genç kadın, 2020 yılında bir grup arkadaşıyla birlikte Suriye Doğu Şark Tarihi Yerleri Koruma Derneği'ni kurdu. Derneğin amacı tarihi mekanları korumak, yenilemek ve belgelemek. Derneği Başkanı Cûmana Xelil, dernek çalışmalarına ilişkin ajansımıza konuştu.

Tarihi yerlere aşık

Tarihi yerlere olan ilgisinden bahsederek konuşmasına başlayan Cûmana Xelil, “Tarihi yerlere olan sevgim nedeniyle böyle bir çalışma geliştirdim. Tarihi yerleri tanıtma ve korumayı kendime görev bildim. Zaten derneğin amacı da budur. DAİŞ’in bölgemize yönelik saldırısı nedeniyle birçok tarihi yerimiz talan edildi, çalındı ve kaybedildi. Bu yüzden de tarihi yerlere yeniden sahip çıkmak istedim. Bugün bile işgal altında olan Efrin, Serêkaniyê ve Girê Spî gibi yerlerde birçok tarihi eser çalınıp yurt dışına satılıyor. Bu medeniyete yönelik bir saldırıdır. Tüm imkanlarımızı tarihi ve kültürümüzün hizmetine sokmalıyız. Çünkü tarihsiz halkın geleceği de olmaz” dedi.

         

      

Birçok çalışma yürütüyor

Derneğin çalışmalarına değinen Cûmana Xelil, “İki yıl içinde derneğimiz birçok önemli çalışma yaptı. İlk olarak tarihi yerleri tanıtma hamlesi başlattık. Köylerde tarihi yerleri koruma üzerine bilgilendirme seminerleri düzenledik. Til El-Bêder, Girê Mozan gibi tarihi yerlerde önemli bir çalışma yürüttük ve tarihi yerleri topladık. Diğer görevimiz ise 2011'den önce bölgemizde görev yapan yabancı misyonları sıralamak ve belgelemekti. Çünkü 2011'den sonra buradaki tarihi yerler hakkında hiçbir yabancı çalışma yapmadı. Yabancılar tarafından bulunan tarihi yerleri talandan korumak istiyoruz. Bu çalışmayı Tarihi Yerler Komitesi ile yaptık. Şimdi ise çocuklara yönelik bir çalışmamız var. Bu kapsamda okullarda çocuklara öğretmenler aracılığıyla seminerler vererek, onları bilinçlendirmeye çalışıyoruz. Ayrıca kimi zaman çocukları tarihi yerlere götürüyoruz. Bu hamlelerin ardından halktan büyük bir destek aldık. Şuan bölge halkı tarihi yerler hakkında bilinçli” şeklinde konuştu.

Tarihi yerleri koruma

Yeni planları hakkında da bilgi veren Cûmana Xelil, “Derneğimiz Kuzey ve Doğu Suriye’deki ilk belgeleme merkezidir. Tüm tarihi yerlere ulaşıp onları koruma gibi bir hedefimiz ve planımız var. Bugünkü varlığımız tarihi mekanlar sayesindedir. Tarihi yerler bir medeniyeti içinde barındırıyor” diye belirtti.