MEDİNE MAMEDOĞLU

Amed - Tarihi ve doğası ile içinde birbirinden farklı güzellikleri barındıran bölge coğrafyası barajlara kurban ediliyor. Hasankeyf, Eğil ve Halfeti gibi su altında bırakılmak istenen yerlere Diyarbakır’da bulunan tarihi Gelîyê Godernê Vadisi de eklenmek isteniyor. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında planlanmış olan Silvan Barajı ile Kulp, Silvan ve Hazro arasında bulunan tarihi ve ekolojik vadi sular altında kalacak. Şelalesi ve doğası ile halkın uğrak mekânı olan vadi, barajın faaliyete geçmesi ile birlikte yok olacak.

Vadi tarihi ve doğasıyla birlikte yok olacak

Şu an yüzde 70’i tamamlanmış olan Silvan Baraj projesine son hızla devam edilmekte. Silvan, Kulp, Hazro ve Lice ilçelerine ait yaklaşık 50 köy sular altında kalacak, daha da önemlisi tarihsel ve doğal bir alan olan Gelîyê Godernê ya da Goderne Vadisi'nin tamamı sular altında kalacak. Gelîyê Godernê dünya mirası olabilecek kadar zengin bir ekosisteme, kültürel bir yapıya ve tarihsel bir geçmişe sahip doğal bir alandır.

2022’de bitmesi planlanıyor

Baraj ile birlikte yok olması beklenen vadi, her yıl binlerce yerel ve yabancı turist akınına uğruyor. Bölgede yaşayan yerel halk barajın yapılmasına karşı dururken, baraj tehdidi altında yaşayan köylüler ise topraklarını halen satmadı. Yapımı devam eden barajın 2022 yılının sonunda bitmesi planlanıyor. 

Gelîyê Godernê’den önce baraj altında kalan tarihi mekânlardan bazıları ise şöyle:

Halfeti; Urfa

Şanlıurfa’ya bağlı olan Halfeti’de bulunan Savaşan Köyü, Birecik Barajı suları altında kalan bir yerdir. Sular altında kalmadan önce Fırat Nehri karşısında kurulmuş olan bu köyün, taş işlemeli evleri, Arnavut kaldırımlı sokakları insanlarda hayranlık uyandıracak cinstendi. Şimdilerde Savaşan Köy’ün en etkileyici manzarası da, ana binası sular altında kalmış olan caminin minaresidir.

Eğil; Diyarbakır

Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde Dicle Barajı altında kalan ve Asurlulara ait olan bu batık şehir içerisinde, mağara evleri, hamam, kral mezarları ve yaşam alanları sadece öncede çekilmiş fotoğraflarda görülüyor. Peygamberler şehri olarak bilinen Eğil'de Kur'an-ı Kerim'de ismi geçen 10 peygamberin mezarının burada olduğuna inanılıyor. Hz. Elyesa, Hz. Zülkif, Hz. Harun, Hz. Enüş, Nebi Harun, Nebi Ömer, Nebi Hallak, Nebi Zennun, Nebi Harut, Nebi Danyal ile Nebi Hürmüz olmak üzere 10 peygamberin burada medfun olduğuna inanılırken, ilçe Diyarbakır'ın en önemli kültür ve turizm merkezlerinden biri olma özelliği taşıyor. Tarihte birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapan Eğil’de Asurlulardan kalma kale ve birçok antik mağara, kral kızı resimleri bulunuyor. Bu mağara ve tarihi mekânların birçoğu 20 yıl önce faaliyete giren Dicle HES Barajı'yla birlikte sular altında kaldı.

Hasankeyf; Batman

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) projesi kapsamında yapılan  Ilısu Barajı 12 bin yıllık tarihi olan Hasankeyf’i yuttu. 2019 yılının Temmuz ayında su tutumunun başlamasıyla beraber baraj 200’den fazla köyü ve tarihi mekânları sular altında bıraktı. 135 kilometre uzunluğunda 400 metre genişliğinde bir alanı kaplayan baraj bu alanda Siirt, Mardin, Batman ve Diyarbakır sınırlarını dahi etkiliyor.