Elmas Xan’ın klamları bugün hala her yerde

Şırnak’tan Federe Kürdistan Bölgesi’ne göç eden Meryem Xan’ın kuzeni Elmas Xan, Bağdat Radyosu aracılığıyla birçok Kürt klamını kayıt altına aldı. Bugün hala klamlarını düğün ve şölenlerde duyduğumuz Elmas Xan, kapısını birçok aydın, siyasetçi, sanatçıya açık tutmuştur.

Haber Merkezi – Elmas Xan Mihemed, 1894 yılında Şırnak’ta Dêrgul köyünde dünyaya gözlerini açar. Göçebe olan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Elmas Xan Mihemed, dengbêj Maryem Xan’ın amcasının kızıdır. Elmas Xan’da Meryem Xan gibi Federe Kürdistan Bölgesi’ne göç etmiştir. Güney Kürdistan’a taşındıktan sonra aydınlar, siyasetçiler, sanatçılar ve dengbêjlere evini açan Elmas Xan, konuklarını her zaman iyi ağırlamıştır. Dönemin tanınan şahsiyetleri, dengêj ve aydınları da onun evini bir sanat ve edebiyat okulu olarak kullanmışlardır. Kendisi de bizzat evindeki bu sohbetlere katılmış ve klamlar söylemiştir. Göçebe Elmas Xan’ın sesi Bağdat radyosuna kadar gitmiştir.

“Elmasa Kurdi”

1 Mart 1945’te Bağdat Radyosu çalışmalarında yer almaya başladığında Eldoyin ve Bağdat’a yerleşerek, bütün yoğunlaşmalarını dengbêjlik programı üzerine yapar. Birçok halay şarkısını seslendirmiş ve kayıt altına almıştır. Elmaz Xan, ömrünün tamamını dengbêjliğin hizmetine sunmuş ve Kürt kültürünün koruyuculuğunu yapmıştır. Şarkı söylemeye olan tutkusu ve klam ezberleme kabiliyeti ile “Elmasa Kurdi” ismi ile de bilinir. Yine ülke ve kültür sevgisi nedeniyle de birçok isim kendisine yakıştırılır. Botan ve Behdinan yörelerinden pek çok klamı Bağdat Radyosu programlarında seslendirerek kayıt altına almış ve gelecek nesillere aktarmıştır. Kimi şarkıları hala düğün ve şölenlerde söyleniyor. Bunlardan bazıları; “Hey Nêrgiz”, “Lêlê Kinê”, “Hatim Besta Beleka” ve “Dotmam” klamlarıdır.

Leyla Qasım ile aynı yıl yaşamını yitirdi

1947 yılında Leyla Qasim faşizme karşı başkaldırdığında kendinden emin bir şekilde “Ölümden korkum yoktur. Çünkü biliyorum ki Kürt çocukları intikamımı alacaktır…” dediği zaman Elmas'ın göçebe sesinin asırlık yaprakları da yavaş yavaş soluyordu.  Aynı yılın 2 Aralık ayında yaşamını yitirdi ve Elmenteket mezarlığında toprağa verildi.

Yarın: Meryem Xan: Sanatsız kanadım kırılır, ölürüm